Loodvervangers en lood. Wat is de status?

Loodvervangers zijn er bijna net zo lang als er bladlood is. Ze komen en gaan. Op dit moment zijn Alphaflex, Ubiflex en Wakaflex de meest actieve loodvervangers voor waterkeringen in de bouw. Andere zijn alweer van de markt verdwenen. Leadax is relatief nieuw. Het heeft dezelfde basis als veel andere loodvervangers. Aluminium strekgaas, maar dan gecombineerd met het kunststof PolyVinylButyral. 
Merkwaardig genoeg is deze loodvervanger afkomstig van dezelfde producent als Ubiflex: Bitufa uit Wapenveld. Is dit een voorteken dat Ubiflex ook van de markt verdwijnt? Daar hoor je (nog) niets over. Wel dat bij hoge temperaturen in zomers zoals 2018 en 2019 Ubiflex standaard begon te "lopen". Daar was het niet op berekend. Polylood heeft dit probleem ook. Ubbink kwam met Ubiflex Extreme op de markt en Bitufa op hun beurt met Leadax. Ubliflex standaard hangt daar nu een beetje onder.
 

Leadax loodvervanger

"Een nieuwe loodvervanger met de eigenschappen van lood" Is wat Bitufa zegt. Toegegeven, het verwerkt en vervormd een stuk beter dan Ubiflex. Ten opzichte van andere loodvervangers is het ook nog eens een stuk goedkoper. Genoeg voordelen om een positie in de markt van loodvervangers te verwerven. Maar dat is niet genoeg. Ze willen nu ook de markt van Lood zelf veroveren. Op eigenschappen gaat Leadax het niet winnen van Lood. Net als de voorgaande loodvervangers. Zaken als levensduur, recyclebaarheid en recyclingsgraad, daarop wint lood. Net als het gewicht. Vaak aangehaald als nadeel van lood, maar juist door het gewicht waait de waterkering niet op. Het blijft liggen waar het moet liggen. Loodvervangers moet je verkleven, kitten of lijmen. Leadax ook. Om marktaandeel van lood af te pakken hebben ze alle pijlen dus gericht op circulariteit en milieu. Daarin is lood een makkelijk prooi.

Zo leek het.. Om hun "Leadax is beter voor het milieu claim" te onderbouwen hebben ze het NIBE opdracht gegeven voor een vergelijkende LCA tussen Leadax en Lood. Waarin  opdrachtgever Leadax als beste uit de bus komt. Met de resultaten van dit onderzoek opent Leadax vol de aanval op lood. Ze schrijven zich onder andere in voor prijsvragen en winnen er ook een aantal. In de media kom je iedere keer het percentage tegen dat Leadax beter zou zijn voor het milieu dan lood.
Maar het vergelijkende LCA onderzoek klopte niet. Op aangeven van de Stichting Bouwlood heeft het NIBE het onderzoek aangepast en gerectificeert. Tijd voor een eerlijk vergelijk.

Het NIBE Rectificeert vergelijkende LCA Leadax met Lood in het voordeel van Lood. 

Het NIBE rectificeert tot twee maal toe vergelijkende LCA Leadax loodvervanger met Lood in het voordeel van lood. Het NIBE maakte een aantal ernstige fouten waardoor er een vertekend beeld is ontstaan. Hier een compleet en onderbouwd overzicht van alle versies, fouten en feiten.

Zie rectificatie ook op website van het NIBE: https://www.nibe.org/nl/nieuws/Rectificatie_nieuwsitem_Leadax
 

LCA versie 1 (1.5) - Lood vs Leadax	LCA versie 2 (2.0) - Lood vs Leadax	LCA versie 3 (2.1) - Lood vs Leadax

Versie 1
27.051-milietechnische-vergelijking-leadax-en-lood-v1-10-9-2018.pdf
Versie 2
27.051-milietechnische-vergelijking-leadax-en-lood-v2-17-9-2019.pdf
Versie 3
27.051-milietechnische-vergelijking-leadax-en-lood-v21-26-9-2019.pdf
 

De fouten in het 1e NIBE onderzoek:

1- De beschouwings-termijnen van Lood en Leadax in het NIBE onderzoek komen niet overeen. 75 jaar lood wordt vergeleken met 50 jaar Leadax.

Het NIBE rapport zegt: Beschouwingstermijn LCA vergelijking Lood vs Leadax is gebaseerd op 50 jaar . Echter, voor lood wordt er met de schuduwkosten gerekend op basis van een beschouwingstermijn van 75 jaar. De periodes komen dus niet overeen. Lood 75 jaar en Leadax 50 jaar. Hierdoor zijn de uitkomsten van het onderzoek ongeldig en is het door het NIBE aangegeven en veelvuldig gekopieerde en gebruikte cijfer dat Leadax het milieu 54% (*c) minder schade toebrengt niet waar.  Alsmede ook de andere cijfers en reductiepercentages m.b.t. de verschillende milieueffecten. (Gebruikt: MPGcalc V1.2 – NMD2.3)

2 - Er wordt een vergelijking gemaakt tussen verschillende NMD productcategorieën. Branchecijfers Lood worden vergeleken met producent cijfers van Leadax.

Een LCA vergelijking van een NMD categorie 2 product met een categorie 1 product resulteert in een niet vergelijkbare eenheid. Leadax is niet opgenomen in de NMD. Als het er wel in zou staan dan zou het als een categorie 1 product opgenomen worden. (*e) Producentspecifiek en merkgebonden. Dit valt niet één op één te vergelijken met een categorie 2 product waar bouwlood onder valt namens de Stichting Bouwlood. Een branchegebonden gemiddelde met bepaalde gelijksoortige eigenschappen.  Dat geeft hele andere cijfers en vrijwel altijd een lagere milieuscore dan een categorie 1 product. Dan zou je Bouwlood met Loodvervangers in het algemeen moeten vergelijken in categorie 2. Of Bladlood van een specifieke fabriek. Bijvoorbeeld voor de nederlandse markt Uzimet met Leadax in categorie 1.  Als voorbeeld bij een categorie 1 vergelijking: Uzimet maakt bladlood uit 100 % gerecycled lood hoofdzakelijk afkomstig uit Nederland en heeft als Nederlandse fabriek veel minder km af te leggen naar klanten in Nederland dan een Engelse, Franse of Spaanse fabriek. Voor de Spaanse markt zou je een spaanse loodfabriek moeten vergelijken met Leadax afkomstig uit Nederland.

3 - PVB in Leadax is volgens eigen EPD-NIBE 20180730-2551 (*k) niet afkomstig uit recycling maar uit primaire snijresten. Aluminium strekgaas is afkomstig uit primair aluminium en niet uit gerecycled aluminium. NIBE  verwijdert de term circulair en de bewering dat Leadax gemaakt wordt uit afval (secundair materiaal) uit het onderzoek. 

Het gebruikte PVB in Leadax is volgens eigen EPD niet afkomstig uit gerecyclede autoruiten. In het 1e NIBE rapport (*o) staat dat Leadax een relatief gezien lage milieuimpact heeft omdat de gebruikte polyvinylbutyral (PVB) een afvalproduct (secundair materiaal) van de recycling van gelaagd glas (bijvoorbeeld autoruiten) is en in Leadax hoogwaardig (circulair) wordt toegepast.(*a).  Volgens eigen EPD-NIBE-20180730-2551 is dit niet waar.(*k) De basisgrondstof van Leadax is ongebruikt Polyvinylbutyral (PVB) restmateriaal. Het residu van de productie van gelaagd glas.(*k) Niet uit de in het onderzoek aangehaalde gerecyclede autoruiten PVB(*l). Daarnaast is er niet onderzocht of Leadax circulair kan worden toegepast. Dit had het Nibe dus ook niet mogen concluderen. Het onderzoek had geen betrekken op hoogwaarigheid en circulariteit van de toepassing. Het rapport van het NIBE klopt dus niet. Net als Leadax beweringen in de media over 100% circulariteit(*l). Daarnaast zit er aluminium strekgaas in verwerkt afkomstig uit primair aluminium(*k). Geen secundair aluminium. Wat door samenvoeging met PolyVinylButyral na gebruik weer lastig te recyclen is. PVB moet eruit gebrand worden. Dit proces kost geld. Inleveren levert niets op. Je moet betalen om het af te voeren (*n). Hierdoor ontbreekt de motivatie om Leadax apart in te zamelen en belandt afgedankt Leadax al snel bij het bedrijfsafval.

(Al zou Leadax wel gebruik maken van gerecycled PVB dan betreft dit zuiver gerecycled PVB wat ook geschikt zou zijn voor de productie van nieuwe PVB vellen voor autoruiten(*i). Door dit hoogwaardige PVB in te zetten als grondstof voor Leadax degradeert Leadax zuiver PVB tot afvalproduct wat na de levensduur van Leadax niet meer gebruikt kan worden als grondstof voor autoruiten.)


Bovenstaande fouten in het NIBE onderzoek zijn  gerectificeerd in versie 2.

---

---

De fouten in het 2e NIBE onderzoek

In het onderzoek wordt gerekend met een onverklaarbaar hoge levensduurverwachting van Leadax.

Na de eerste rectificatie waarin het NIBE de door hun gemaakte fout m.b.t. beschouwingsperiode vergelijking Lood en Leadax goedmaakte werd duidelijk dat het NIBE in de vergelijking rekende met een levensduurverwachting van Leadax van 50 jaar(*p). Terwijl Leadax zelf op basis van het Kiwaconvenant zegt 20 jaar (*g) met de hoop op 30 jaar. Volgens NIBE is 50 jaar levensduur op basis van de informatie die zij hebben ontvangen verdedigbaar en volgens de LCA richtljnen getoetst en akkoord bevonden. Er treft hun dus geen blaam. Zij doen wat er in de richtlinen staat. Helaas mogen zij deze informatie niet openbaar maken, waardoor het niet te controleren is. Het voordeel van Leadax dat het 50 jaar mee zou gaan wordt wel uit het onderzoek verwijderd. Het is namelijk geen onderscheidend voordeel. Lood gaat langer mee.


Het NIBE onderzoek vergelijkt te dik bladlood met Leadax. Hierdoor pakken de cijfers voor Leadax beter uit. Een oneerlijk vergelijk.

Leadax gaat 20 jaar mee volgens het Kiwaconvenant. Dit wordt vergeleken met Bladlood Code 18 wat 75 jaar meegaat. Dat is niet gelijkwaardig. Eerlijker zou dan zijn een vergelijking met Lood Code 12. En al zouden we geloven dat Leadax 50 jaar meegaat dan zou een vergelijking met maximaal Lood Code 15 volstaan. Immers hoe dikker het lood hoe langer het meegaat. Omdat sloop, vervanging, herstelkosten, afval na einde levensduur niet lijken te zijn meegenomen in de LCA (zie lineaire doorrekening van de schaduwkosten Leadax van 50(?) naar 75 jaar) is het van wezenlijk belang om producten met een gelijke levensduur met elkaar te vergelijken als dat mogelijk is. In de NMD staat lood standaard ook op code 15 ingesteld. Voor 50 jaar. Bij punt 1.2 in het NIBE onderzoek staat als doel: "Het doel van het onderzoek is te bepalen wat de milieu-impact is van zowel loodslabben als een gelijkwaardig Leadax." Gelijkwaardig op basis van levensduur 50 jaar is maximaal Lood Code 15. En bij een levensduur van door Leadax zelf en de in het Kiwaconvenant genoemde 20 jaar Lood Code 12. Dan heeft lood weer betere cijfers en is Leadax slechter voor het Milieu. Helemaal als je multicyclisch denkt. Een aspect waar de gebruikte LCA methodiek nog steken laat vallen. 


Percentages in vergelijkingstabel kloppen niet en geven zeer vertekend beeld. 

De individuele percentages van de verschillen tussen Lood en Leadax in de vergeljkingstabel van versies 1 en 2 kloppen niet. Een verschil tussen 0,01 en 0,02 is namelijk geen 75%. Ze gaan te ver door achter de komma waardoor de percentages berekend worden voorbij de nauwkeurigheid en niet representatief zijn. In plaats van alle percentages eerlijk te corrigeren tot de grens twee cijfers achter de komma kiest het NIBE ervoor om bij een aantal effecten tot veelvoud achter de komma door te rekenen. 


Bovenstaande aanpassingen zijn door het NIBE doorgevoerd. Zie versie 3 van het onderzoek. Met als uitzondering de onjuiste dikte. Daarover zijn wij nog steeds van mening dat dik lood met een lange levensduur niet eerlijk vergeleken kan worden met een kunststof loodvervanger met een korte levensduur. Vergelijk dan ook lood met een korte levensduur.
 

Na rectificatie van LCA door het NIBE blijven er toch nog wat vragen onbeantwoord

Levensduur van Leadax is onbekend. Het bestaat pas net. Volgens het KIWA convenant varieert het van 20 jaar tot 30 jaar, wordt eerst als lang omschreven, later weer niet.  Maar is altijd korter dan lood wanneer je het met lood Code 18 vergelijkt. (75 jaar). 

De levensduur van Leadax wordt in de eerste versie als lang(*f) gecommuniceerd. In vergelijking met andere loodvervangers wellicht. Niet in vergelijking met lood. Lood gaat een huizenleven lang mee. Minimaal 75 jaar. Dat weten we op basis van ervaring. Het wordt al duizenden jaren gebruikt. Leadax zegt een levensduur te hebben van 20 jaar. En een verwachting van 30 jaar. Zie Kiwaconvenant(*g) Of dit zo is zal moeten blijken. Maar laten we van het positieve scenario uitgaan en veronderstellen dat Leadax inderdaad 25 tot 30 jaar meegaat. Dan moet je Leadax in tegenstelling tot lood tijdens een gebouwenleven 2 x vervangen. De kosten en de milieubelasting van dit vervangen, hak en breekwerk, afval wat daarbij vrijkomt, extra transportbewegingen van personeel en van betreffend gesloopt en weer nieuw te maken en te leveren metselwerk, Leadax, gereedschap, stijger, uitstoot van vervoer etc. Dan hebben we het nog niet over end of life afval en verpakkingsafval.
 

Hoeveelheid aan verpakkingsafval bij Leadax is vele malen groter dan bij lood. 6 m2 plastic bij iedere 1 m2 Leadax over een gebruiksperiode van 75 jaar. Dit staat nergens aangegeven en wordt nergens benoemd.

Verpakkingsafval. Leadax zit per rol verpakt in een plastic folie voorzien van een kartonnen deksel vastgeplakt met Tape. Daarnaast zit Leadax zelf ingepakt in de rol met aan boven en onderkant een laag plastic.



Iedere 1 m2 Leadax geeft dus 2 m2 plastic folie afval.(*h) Lood wordt onverpakt op rol geleverd alleen voorzien van tape. Over de periode van 75 jaar gemeten heb je bij gebruik van 1 m2 leadax dus te maken met 3 plastic verpakkingen en 6m2 plastic afval tegenover 2 stukjes plakband bij lood. Dus 3 x de hoeveelheid aan plastic afval wat u ziet op bovenstaande afbeelding.
 

Leadax heeft aan onder- en bovenkant een laag plastic folie nodig	Vergelijkbare hoeveelheid bladlood inclusief verpakking

 
We kopen weer komkommers zonder plastic, plastic tasjes mogen niet meer weggegeven worden en Boyan Slat is druk bezig de plastic soep in de oceanen op te ruimen, maar een loodvervanger verpakt in een overdaad aan plastic is geen probleem? Deze loodvervanger zou beter zijn voor het milieu dan het 100% recyclebare lood zonder plastic verpakking? Als je iets vergelijkt op basis van de negatieve effecten voor het milieu dan is het wel van belang dat je alles meerekent. Ook de verpakking. 
 

NIBE research had het DUBOkeur volgens eigen reglement niet mogen verstrekken aan Leadax ivm humane toxiteit. Opmerkelijk: Leadax is giftiger dan Lood (*q). 

Een van de voorwaarden voor toelating tot het gebruik van het collectieve merk DUBOkeur is dat het product tijdens gebruik en afval-fase geen sprake mag zijn van voor de gezondheid schadelijke effecten. (zie *m - artikel 3.3) Leadax is schadelijker voor de gezondheid dan lood. Volgens eigen onderzoek zelfs 28% schadelijker. (humane toxiteit EUR 0,53 zie versie 3 van de LCA vergelijking(*q))
 

Per 01-07-2019 is versie 3.0 van de SKB bepalingsmethode in werking getreden waarbij de waardering van het gebruik van gerecycled materiaal en de nieuwe waardering van de levenseinde van een product zijn toegevoegd. Een verbetering van de bepalingsmethodes uit versie 2. Nog meer circulair.

Per 01-07-2019 is versie 3.0 van de SKB bepalingsmethode in werking getreden waarbij de waardering van het gebruik van gerecycled materiaal en de nieuwe waardering van de levenseinde van een product zijn toegevoegd. Een verbetering van de bepalingsmethodes uit versie 2. Nog meer circulair. En beide toevoegingen zijn gunstig voor lood. Lood wordt volledig geproduceerd uit gerecyceld lood en heeft na gebruik een hoge waarde. De LCA vergelijking van Leadax met Lood door het NIBE is gebaseerd op de oude bepalingsmethode 2.2 en dus eigenlijk nu al achterhaald. Zie artikel: "SBK bepalingsmethode 3.0. Weer een stapje in de richting van een circulaire economie."
https://milieudatabase.nl/sbk-bepalingsmethode-3-0-weer-een-stapje-in-de-richting-van-een-circulaire-economie/
Een citaat:"Een belangrijke verandering die versie 3.0 brengt, is de nieuwe waardering van de levenseinde van een product. Fase C en D boden in versie 2.0 ruimte aan vele interpretatiemogelijkheden. Bovendien bleek dat interessante innovaties op het gebied van hergebruik en demontage niet goed gewaardeerd konden worden. Je was vooral aan het sturen op een zo hoog mogelijk recyclingscore aan de achterkant. Maar als je een betonnen element gaat recyclen, dan kun je daar verschillende stromen uithalen. Je kan het breken en dan wordt het puin. Wat is dan de echte waarde van het puin? Het gaat niet alleen maar om de kilo’s die dan vrijkomen, maar ook om de kwaliteit van het puin. Wat kan ik ermee doen? Dan hebben we het over grondstofefficiency en grondstofequivalent. We hebben er nu voor gezorgd dat de milieuwaarde van de stromen die je aanlevert voor hergebruik een veel scherpere waardering krijgen. 
 

---

---

Als Stichting Bouwlood geloven wij in de hoge waarde van recycling voor een duurzame toekomst en in een eerlijk vergelijk als het om milieuprestatie gaat. Dat een producent zijn product probeert te verkopen op basis van betere eigenschappen dan het product van de concurrent dat is begrijpelijk. Het is niet schadelijk, zorgt voor innovatie en de markt zal hierop reageren. Als het gaat om milieuvoordelen dan ligt het anders. Dat kan je niet zomaar iets zeggen, dan moet je dat meten en onderbouwen. Onafhankelijk en op basis van gelijkwaardigheid. Dan vertrouwen we op bepalingsmethodieken en de aangewezen uitvoerende en controlerende instanties. Echter wanneer een van deze instanties fouten maakt dan worden die fouten al snel als waarheid aangenomen. Men gaat er vanuit dat alles wat zij schrijven en zeggen goed uitgezocht en gecontroleerd is. Dit blijkt helaas dus niet terecht te zijn.

De veelvoud aan fouten in dit onderzoek roept op zijn minst vraagtekens op. Wij vertrouwen op het eigen denkvermogen van de gebruikers, voorschrijvers en wetgevers, die verder kijken dan deze beknopte vergelijkende LCA. Waar we wel erg van geschrokken zijn is het feit dat de verschillende fouten in dit LCA onderzoek ook door verscheidene gerenommeerde instanties en bedrijven over het hoofd zijn gezien. En deze foute informatie als basis hebben gebruikt voor beoordeling van Leadax als beter product dan lood. ING reikt de ING circulair ondernemen prijs uit aan een niet circulair Leadax(*k) en zelfs de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland kijkt niet verder dan wat aangeleverd wordt en heeft Leadax genomineerd als Nationaal Icoon. Met een negatief effect voor het milieu als gevolg als deze aannames in stand blijven.

Wij willen de feiten verspreiden. En het juiste nieuws verkondigen. De onderbouwing voor de uitspraken op deze pagina vindt u onderaan. Mocht u iets missen, vragen hebben of uitleg wensen voelt u zich dan vrij om contact met ons op te nemen.

Wilt u ons helpen om deze informatie te verspreiden en om de schade te beperken? Deel dit bericht dan met zo veel mogelijk contacten. Via mailing, linkedin, facebook, twitter etc. Heeft u vragen of opmerkingen? Wilt u afbeelding toegemaild krijgen voor gebruik? Neem dan s.v.p. contact met ons op. 

 

---

---

Bronvermelding en verantwoording:

*a) 
- https://leadax.nl/images/downloads/milietechnische-vergelijking-Leadax-en-Lood-10-9-2018.pdf
*b) 
- lood-50-jaar.pdf en lood-75-jaar.pdf
*c)
- https://www.kiwa.com/nl/nl/nieuws-en-media/nieuws/nibe-onderzoekt-kiwa-certificeert-leadax--het-nieuwe-lood/
- http://www.bouwtotaal.nl/2019/03/het-nieuwe-lood-is-beter-voor-mens-en-milieu/
- https://www.roofs.nl/editie/roofs-2018-10-86-nieuwslijn
- https://www.nibe.org/nl/nieuws/LCA_leadax_loodvervanger_afgerond
- https://www.icdubo.nl/partner/leadax/
- https://driestedenbusiness.nl/nieuws/revolutionaire-vervanger-van-lood/
*d) 
- https://www.telegraaf.nl/financieel/2942577/je-ziet-verschil-bijna-niet
*e)
- https://milieudatabase.nl/opbouw/database/
*f)
- https://www.thyssenkrupp-plastics.nl/bouw/folie/leadax/
*g)
- https://leadax.nl/images/downloads/Leadax-Covenant-certificate-versie-3-15-11-2018.pdf
*h)
- leadax-plastic-afval.pdf
*i) 
- https://www.duurzaambedrijfsleven.nl/stad-van-de-toekomst/15055/hoe-interface-autoruiten-inzet-voor-duurzamere-tapijttegels
- https://cleartechnology.nl/gerecyclede-autoruiten/
*j)
- https://www.recycling-magazine.com/2014/10/17/high-grade-pvb-foil-from-used-car-glass/
- https://ec.europa.eu/environment/eco-innovation/projects/en/projects/pvb-re-use
*k)
- Environmental Product Declaration EPD-NIBE-20180730-2551 Leadax LCA
*l)
- https://www.duurzaam-ondernemen.nl/roeland-van-delden-hoe-leadax-lood-de-wereld-uithelpt/
*m)
- reglement-dubokeur-product.pdf
*n)
- aanvraag-recycling-leadax-pvb-met-aluminium.pdf
*o)
- NIBE LCA vergelijking versie 1 - (1.5)
*p)
- NIBE LCA vergelijking versie 2 - (2.0)
*q)
- NIBE LCA vergelijking versie 3 - (2.1)